KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMALARINDA VERGİ HARÇ İSTİSNASI

Sabri ARPAÇ

Ülkemizde 1999 yılında büyük bir deprem yaşandı. İstanbul ve çevresinde de büyük bir deprem beklenmektedir. Zaman içinde ekonomik ömrünü tamamlamış konutlar, nüfus artış hızı ve şehirlere göç ve benzeri nedenler konut üretimini gerektirmektedir. İnsan ihtiyaçlarına yönelik, yaşanabilir, sıhhi ve sosyal donatıları olan, çevre ve toplumsal ihtiyaca uygun konut ihtiyacı inşaat sektörünün önemini artırmış, ekonominin lokomotifi haline getirmiştir.

AB UYUM YASALARI VE KENTSEL DÖNÜŞÜM

AB uyum yasaları çerçevesinde; uluslararası fonların kullanılması, kredi kolaylıkları, alt yapı ve arsa üretimi gibi teşvikler 2000’li yıllarda önem kazanmıştır. Bu amaçla kamu yönetimi reformu kapsamında 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ 31/05/2012 tarih ve 28309 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.

Kanunda afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşam çevreleri teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair usul ve esasları belirlemek amaçlanmıştır. Kanuna istinaden çıkarılan yönetmelikler, konuyla ilgili diğer yasa ve mevzuatlarda da gerekli düzenlemeler yapılarak kentsel dönüşüm işlemleri yürütülmektedir.

Kanunun genel gerekçesinde; fiziki mekanın güvenli, nitelikli ve yaşanabilir kılınması için afet riski taşıyan alanların, fiziki, sosyal ve ekonomik alanlarının, korunması gerekli doğal, tarihi ve kültürel çevre alanlarının toplum yararı esas alınarak dönüşüm plan ve projeleri kapsamında tasfiye, yenileme ve iyileştirmeye tabi tutulması gerekmekte olduğu belirtilmektedir.

VERGİ, RESİM VE HARÇ VE DİĞER TEŞVİKLER

Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesinde; vergi, resim, harç istisnası, emsal artışı ve benzeri ayrıcalıkların ile cazip hale getirilmektedir. Bu amaçla; Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisi, Harçlar Kanununa bağlı (2) sayılı tarifede yazılı noter harçları, (4) sayılı tarifede yazılı tapu ve kadastro harçları,Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun 7 nci maddesinin 9 uncu fıkrası uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tescil ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden; kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paraların ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesna olduğu hüküme bağlanmıştır.

İNDİRİMLİ KDV UYGULAMASI

Katma değer vergisi oranlarının tespiti ile ilgili 2007/13033 sayılı BKK’nda değişiklik yapan 2012/4116 sayılı BKK 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun kapsamında rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların bulunduğu yerlerdeki 150 M2’ye kadar konut teslimleri % 1 oranında katma değer vergisine tabi tutulacağı kararlaştırılmıştır.

Taşınmazların yıkılması ve sonrasında arsa sahipleri ile müteahhitler arasında yapılan kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca inşa edilecek bağımsız bölümlerden net alanı 150 m² ye kadar olan konutların arsa sahibine veya üçüncü şahıslara tesliminde arsa birim m² vergi değerlerine ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu kapsamındaki büyükşehirlerde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın %1 oranında KDV uygulanacaktır. İşyeri ve arazi teslimleri ile net alanı 150 m2’nin üzerinde olan konut teslimlerinde ise %18 oranında katma değer vergisi uygulanmaktadır. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 04/03/2015 tarih ve 39044742-KDV. 28-348 sayılı özelgesi).

Müteahhit tarafından gerek kat karşılığı inşaat ve gerekse de diğer şekillerde verilecek inşat hizmetleri için KDV Kanunu açısından tam veya kısmi istisna söz konusu olmayıp, bu malzeme ve hizmetlerin ait olduğu oranda KDV hesaplanması gerekir. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 25/04/2014 tarih ve 39044742- KDV.28-1207 sayılı özelgesi).